New Delhi: ಭಾರತ ಮತ್ತು ಚೀನಾ (India-China) ಲಿಪುಲೇಖ್ ಪಾಸ್ ಮೂಲಕ ಗಡಿ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಪುನರಾರಂಭಿಸಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ ತಕ್ಷಣ, ನೇಪಾಳ(Nepal border dispute) ತನ್ನ ಹಕ್ಕನ್ನು ಮಾಡುವ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿದೆ. ಆದರೆ, ಈ ವಾದ ಸಮರ್ಥನೀಯವಲ್ಲ ಎಂದು ಭಾರತ ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದೆ.
ಭಾರತದ ನಿಲುವು: ವಿದೇಶಾಂಗ ಸಚಿವಾಲಯದ ವಕ್ತಾರ ರಣಧೀರ್ ಜೈಸ್ವಾಲ್ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ – 1954ರಿಂದಲೇ ಲಿಪುಲೇಖ್ ಪಾಸ್ ಮೂಲಕ ಭಾರತ–ಚೀನಾ ವ್ಯಾಪಾರ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಕೋವಿಡ್-19 ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಗಿದ್ದ ಈ ವ್ಯಾಪಾರ ಈಗ ಪುನಾರಂಭವಾಗಿದೆ. ನೇಪಾಳದ ಹಕ್ಕು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿಲ್ಲದೆ ಮಾಡಿರುವ ದಾವೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಅದು ಸಮರ್ಥನೀಯವಲ್ಲ.
ನೇಪಾಳದ ವಾದ: ಲಿಂಪಿಯಾಧುರ, ಲಿಪುಲೇಖ್ ಮತ್ತು ಕಲಾಪಾಣಿ ನೇಪಾಳದ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಭಾಗ ಎಂದು ಕಠ್ಮಂಡು ಹೇಳಿದೆ. ತನ್ನ ನಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿಯೂ ಸೇರಿಸಿದೆ. ಭಾರತ–ಚೀನಾ ನಿರ್ಧಾರದ ಮೇಲೆ ಆಕ್ಷೇಪ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದೆ.
ಎರಡು ದೇಶಗಳ ಒಪ್ಪಂದ: ನವದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಮಾತುಕತೆಯ ನಂತರ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಚೀನಾ, ಲಿಪುಲೇಖ್, ಶಿಪ್ಕಿ ಲಾ ಮತ್ತು ನಾಥು ಲಾ ಪಾಸ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಗಡಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಪುನರಾರಂಭಿಸಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿವೆ.
ಸಮಸ್ಯೆ ಪರಿಹಾರ: ನೇಪಾಳ ಸರ್ಕಾರ – “ಗಡಿ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಮಾತುಕತೆಗಳ ಮೂಲಕವೇ ಪರಿಹರಿಸುತ್ತೇವೆ” ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದೆ. ಭಾರತವೂ ಸಹ ಸಂವಾದಕ್ಕೆ ತೆರೆದ ಮನಸ್ಸು ಹೊಂದಿದೆ.
ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ, ವ್ಯಾಪಾರ ಒಪ್ಪಂದದಿಂದ ಭಾರತ–ಚೀನಾ ಸಂಬಂಧ ಬಲಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರೂ, ನೇಪಾಳದ ಗಡಿ ವಿವಾದ ಮತ್ತೆ ಚರ್ಚೆಯ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ.
